Byen Konte, Mal Kalkile? Ris eksplwatasyon lò an Ayiti gen pou dwa moun ak anviwònman an
Ayiti kanpe nan yon kafou: posiblite eksplwatasyon lò ap klere byen lwen sou orizon an, men an menm tan reyalite a, ki se yon lavni politik ki pa fin sètèn, enstitisyon ki fèb, ak lamizè tribòbabò, parèt anfas nou. Ayiti, ki gen gwo repitasyon antanke sèl peyi sou latè ki fèt akòz yon revolisyon esklav ki reyisi, men ki anpil moun konnen jounen jodiya kòm peyi ki pi pòv nan Amerik yo, se yon peyi ki frajil men li gen gwo do. Dwa se yon bagay ki prekè, epi resous fondalnatal yo se yon bagay ki ra. Apati lane 2014, sèlman 62 pousan tout kay yo gen aksè ak dlo pwòp pou yo bwè, epi nan zòn riral yo, se mwens pase 50 pousan. Epidemi kolera ki pete nan lane 2010, ki touye plis pase 9.000 moun rive jodiya, revele jan popilasyon ayisyen an vilnerab onivo enfrastrikti dlo, lapwòpte, ak lasante. Men li demontre tou pouvwa manifestasyon popilè. Depi dyab te kaporal, Ayiti gen yon long tradisyon mouvman peyizan, kote pèp la mobilize pou l leve kanpe epi konbat enjistis. Se nan kontèks sa a—ki gen dèyè li tout yon istwa konplike peyi a genyen avèk entèvansyon ak envestisman etranje—fòk nou konprann tout jefò k ap fèt pou devlope yon endistri minyè nan peyi Dayiti.
Yo pa kapab eksplate mineral plis pase yon sèl fwa. Moman aktyèl la, anvan eksplwatasyon minyè menm kòmanse, prezante yon opòtinite san parèy pou pèp ayisyen patisipe nan yon deba piblik enèjetik sou ris ak avantaj eksplwatasyon minyè prezante, epi pou leta ayisyen aplike mezi prevansyon pou anpeche vyolasyon dwa moun ak dega sou anviwònman an fèt nan lavni. Yon deba konsa egzije transparans, sansibilizasyon piblik, ak angajman aktif kominote an Ayiti. Jiskaprezan, pifò konvèsasyon sou eksplwatasyon minyè ap fèt anbachal, pami gwo fonksyonè leta, reprezantan konpayi, ak enstitisyon finansyè entènasyonal yo. Pa gen enfòmasyon ki disponib pou piblik la konnen sa eksplwatasyon lò ye, ki pwoblèm li poze, ki opòtinite li prezante, ak kisa li ka vle di pou kominote yo epi pou tout peyi a. Objektif rapò sa a se konble twou sa a.